Umowa darowizny – popularna darowizna, to nic innego niż umowa, na podstawie której darczyńca zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku. Istotą umowy darowizny jest to, że świadczenie darczyńcy ma charakter nieodpłatny. A zatem darczyńca za swoje zobowiązanie nie może żądać nic z zamian. O tym, jak skonstruować skuteczną umowę darowizny, jakie są obowiązki obdarowanego po wykonaniu darowizny oraz w jaki sposób odwołać darowiznę już wykonaną przeczytasz w dalszej części.

Forma umowy darowizny

Art. 890 k.c. stanowi, że umowa darowizny powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Jednakże niedochowanie ww. formy nie powoduje nieważności umowy, jeżeli umowa została wykonana. Powyższy przepis stanowi pewnego rodzaju odstępstwo od ogólnej zasady, zgodnie z którą w przypadku niedochowania przez strony formy szczególnej, jaką ustawa przewiduje dla danej czynności prawnej (akt notarialny jest formą szczególną), umowa jest nieważna.

Warto zaznaczyć, że przywołany powyżej przepis odnosi się do oświadczenia darczyńcy. Oświadczenie obdarowanego (o tym, że darowiznę przyjmuje) może być złożone w dowolnej formie, jeżeli przepisy nie przewidują dla danej czynności prawnej formy szczególnej. W przypadku darowizny mieszkania, oświadczenie obdarowanego również musi być złożone w formie aktu notarialnego, gdyż przepisy dotyczące przeniesienia własności nieruchomości wymagają dla jej ważności zachowania formy aktu notarialnego.

Co zawiera umowa darowizny?

Aby prawidłowo skonstruować umowę darowizny, należy w niej zawrzeć:

• strony umowy, tj. darczyńcę i obdarowanego,
• przedmiot darowizny,
• oświadczenie darczyńcy,
• oświadczenie obdarowanego o tym, że darowiznę przyjmuje,
• czytelne podpisy wraz z oznaczeniem daty ich złożenia.

Na czym polega wykonanie darowizny?

Przekazanie darowizny, czyli wykonanie umowy darowizny zależne jest od rodzaju rzeczy, która jest jej przedmiotem. W nauce prawa wyróżnia się rzeczy oznaczone, co do tożsamości i gatunku. Rzeczy oznaczone, co do tożsamości mają cechy, które je indywidualizują. Jako przykład takich rzeczy wskazuje się samochód (oznaczony numerem VIN), nieruchomość, obraz, etc. Rzeczy oznaczone, co do gatunku pozbawione są cech je indywidualizujących, są więc zamienne. Jako przykład rzeczy oznaczonych, co do gatunku można wskazać tonę węgla, kilogram cukru, jabłko, etc. Do przejścia własności rzeczy oznaczonych, co do tożsamości wystarczające jest zawarcie umowy darowizny. Z momentem zawarcia umowy rzeczy oznaczone, co do tożsamości stają się własnością obdarowanego. W przypadku rzeczy oznaczonych, co do gatunku do przejścia własności konieczne jest jeszcze przeniesienie posiadania, a więc wydanie rzeczy obdarowanemu.

Wydanie rzeczy ruchomej stanowiącej przedmiot darowizny może nastąpić przez jej fizyczne przekazanie obdarowanemu, ale także poprzez wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą.

Umowa darowizny – kiedy można odwołać darowiznę?

Jeżeli darczyńca nie wykonał jeszcze darowizny, to jej odwołanie będzie możliwe, jeżeli po zawarciu umowy stan majątkowy darczyńcy uległ takiej zmianie, że wykonanie darowizny nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego utrzymania, stosownie do usprawiedliwionych potrzeb albo bez uszczerbku dla ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Art. 896 k.c. pomaga więc darczyńcy w uniknięciu skutków pochopnych decyzji, których wykonanie mogłoby udaremniać inne zobowiązania darczyńcy.

Ustawodawca wprowadził w art. 898 par. 1 k.c. możliwość odwołania wykonanej już darowizny. W sytuacji, gdy obdarowany dopuścił się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności, darczyńca może odwołać darowiznę. Ustawodawca nie określił jednak, na czym polega rażąca niewdzięczność. Kwestia ta była przedmiotem wielu orzeczeń Sądu Najwyższego. Przyjmuje się, że rażąca niewdzięczność polega na takim uchybieniu ze strony obdarowanego, które jest wysoce naganne w ocenie społecznej. Rażąco nagannym zachowaniem będzie przykładowo pobicie darczyńcy, wyrzucenie go z domu, uchylanie się względem darczyńcy od obowiązku alimentacyjnego etc. Katalog uchybień nie jest zamknięty, dlatego każdorazowo sąd indywidualnie będzie oceniał, czy obdarowany dopuścił się względem darczyńcy rażącej niewdzięczności.

Darowizna nie może być odwołana po upływie roku od dnia, w którym uprawniony do odwołania dowiedział się o niewdzięczności obdarowanego. Redakcja przywołanej normy prawnej wskazuje na to, że nie tylko darczyńca uprawniony jest do wytoczenia powództwa o odwołanie darowizny. Odwołania darowizny może żądać także spadkobierca darczyńcy. Jeżeli spadkobierców jest więcej niż jeden, termin dla odwołania darowizny liczony jest dla każdego z nich z osobna.

Niedostatek darczyńcy

Warto pamiętać, że darowizna niesie ze sobą określone skutki w sferze alimentacyjnej. Zgodnie z art. 897 k.c. w przypadku popadnięcia przez darczyńcę w niedostatek, obdarowany ma obowiązek, w granicach istniejącego jeszcze wzbogacenia, dostarczyć darczyńcy środków, których mu brak do utrzymania odpowiadającego jego usprawiedliwionym potrzebom albo do wypełnienia ciążących na nim ustawowych obowiązków alimentacyjnych. Jeżeli obdarowany nie chce świadczyć darczyńcy, może zwolnić się z tego obowiązku, zwracając darczyńcy wartość wzbogacenia.

Podatek od umowy darowizny

Bez względu na to, w jakiej formie zostanie sporządzona umowa darowizny, co do zasady powinniśmy od niej zapłacić podatek od spadku i darowizn. Ciężar obliczenia podatku i złożenia deklaracji do urzędu skarbowego spoczywa na obdarowanym. Termin do złożenia deklaracji wynosi miesiąc od dnia otrzymania darowizny.

W sytuacji, gdy umowa darowizny zostanie dokonana w formie aktu notarialnego, to notariusz obliczy za nas, podbierze i odprowadzi podatek do urzędu skarbowego.

Zgodnie z ogólną zasadą, obowiązek zapłaty podatku od spadku i darowizn powstaje tylko wtedy, gdy dojdzie do przekroczenia kwoty wolnej od podatku. Nie oznacza to jednak, że otrzymanie darowizny, której wartość jest zwolniona z zapłaty podatku, nie podlega zgłoszeniu do urzędu skarbowego. Aby skorzystać z ww. prawa, konieczne jest każdorazowo złożenie deklaracji.

Ustalenie podatku od spadku i darowizn zależne jest zarówno od wartości darowizny, ale i od przynależności obdarowanego do jednej z trzech grup podatkowych.

Do grupy pierwszej należą małżonkowie, dzieci, rodzice, dziadkowie, wnuki, prawnuki, rodzeństwo, zięć i synowa darczyńcy. Osoby te korzystają z całkowitego zwolnienia, jeżeli darowizna ma inny charakter niż pieniężny. Kwota pieniężna wolna od podatku wynosi 36.120,00 zł.

Do grupy drugiej należą rodzeństwo rodziców, dzieci i wnuki (zstępni) rodzeństwa, małżonkowie rodzeństwa, rodzeństwo małżonków, małżonkowie pozostałych zstępnych darczyńcy. Kwota wolna od podatku wynosi 27.090,00 zł

Do grupy trzeciej należą inni nabywcy, niż wskazani w poprzednich dwóch grupach. Kwota wolna od podatku wynosi 5.733,00 zł.

Kancelaria oferuje pełną pomoc prawną związaną ze sporządzaniem umów, a także reprezentacją w postępowaniach sądowych dotyczących roszczeń z nich wynikających.

Zobacz także:

1. Umowa użyczenia
2. Jak ogłosić upadłość konsumencką?
3. Odszkodowania komunikacyjne
4. Odszkodowania powypadkowe
5. Odszkodowanie z OC sprawcy
6. Dopłaty do odszkodowań
7. Odszkodowanie za zwolnienie z pracy
8. Co to jest spadek?
9. Dział spadku
10. Podwyższenie alimentów
11. Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka