Umowa użyczenia – Użyczenie, podobnie jak sprzedaż, dzierżawa lub najem, jest umową nazwaną, czyli taką, która została uregulowana ustawowo. Tym, co charakteryzuje użyczenie na tle innych umów nazwanych, jest jego nieodpłatność. Oznacza to, że osoba, która otrzymuje rzecz do używania, nie może być zobowiązana do spełnienia jakiegokolwiek świadczenia na rzecz użyczającego, ani żadnej osoby trzeciej. Użyczenie nie jest więc umową wzajemną, w której zobowiązanie jednej strony odpowiada zobowiązaniu drugiej.

O wszystkich istotnych kwestiach dotyczących użyczenia dowiesz się z poniższego artykułu.

Elementy istotne użyczenia

W umowie użyczenia występują dwa podmioty, tj. użyczający i biorący. Użyczający to osoba, która zezwala biorącemu na bezpłatne używanie rzeczy (nieruchomości lub ruchomości). Biorący to osoba uprawniona z umowy.

Dla istnienia umowy użyczenia, konieczne jest zobowiązanie użyczającego, które polega na zezwoleniu biorącemu na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy, przez czas oznaczony lub nieoznaczony. Użyczenie jest więc umową jednostronnie zobowiązującą, gdyż zobowiązanym do spełnienia świadczenia jest wyłącznie użyczający. Użyczenie realizuje różne funkcje społeczne, przy czym każdorazowo podstawą działań użyczającego jest bezinteresowna chęć pomocy osobom bliskim.

Umowa użyczenia – Forma zawarcia umowy

Umowa użyczenia nie wymaga dla swej ważności żadnej formy szczególnej. Oznacza to, że umowa może zostać zawarta w dowolnej formie, nawet dorozumianej. Przykładowo, dorozumianym użyczeniem będzie udostępnienie przez babcię pokoju swojemu wnukowi, który przyjechał na studia do miasta, w którym babcia ma mieszkanie.

Umowa użyczenia – okres obowiązywania umowy

Strony mogą w umowie określić okres jej trwania. Ustawodawca przewidział na rzecz użyczającego uprawnienie do żądania zwrotu rzeczy przed upływem terminu oznaczonego w umowie. Użyczający będzie mógł żądać zwrotu rzeczy jeżeli:

• biorący używa rzeczy w sposób sprzeczny z umową albo właściwościami lub z przeznaczeniem rzeczy,
• biorący powierza rzecz innej osobie, nie będąc do tego upoważniony przez umowę ani zmuszony przez okoliczności
• rzecz stanie się potrzebna użyczającemu z powodów nieprzewidzianych w chwili zawarcia umowy.

W przypadku, gdy okres trwania umowy nie został wskazany, wtedy w celu odzyskania rzeczy użyczonej umowę należy wypowiedzieć. Po wypowiedzeniu umowy biorący do używania zobowiązany jest oddać rzecz.

Kto ponosi koszty utrzymania rzeczy użyczonej?

Bezpłatne używanie oddanej rzeczy nie oznacza, że biorący nie będzie ponosił żadnych kosztów. Podstawowym obowiązkiem biorącego jest utrzymanie użyczonej rzeczy. Przy czym, biorący ponosi zwykłe koszty utrzymania rzeczy użyczonej. Ustawodawca nie wyjaśnia, co to są zwykłe koszty utrzymania rzeczy. Znaczenie tego pojęcia można wyinterpretować z orzeczeń sądowych, w których wskazuje się, że zwykłe koszty utrzymania rzeczy obejmują koszty związane z utrzymaniem przedmiotu umowy w niepogorszonym stanie. Będą to przykładowo: konserwacja, naprawy, drobne remonty. Warto wspomnieć, że biorącego nie obciążają te koszty, których ponoszenie jest niezależne od używania danego przedmiotu, czyli np. podatki, ubezpieczenie, etc. Biorący do używania nie może kierować do użyczającego roszczenia o utrzymanie przedmiotu użyczenia w stanie zdatnym do umówionego użytku.

Umowa użyczenia – rozwiązanie

Strony mogą na mocy porozumienia rozwiązać użyczenie. Na zasadzie swobody zawierania umów, można w treści umowy wskazać przypadki, których zaistnienie upoważni każdą ze stron do wypowiedzenia umowy (umowa zawarta na czas określony). Jeżeli strony zawarły umowę na czas nieokreślony, to każda ze stron jest upoważniona do jej rozwiązania za wypowiedzeniem.

Po zakończeniu użyczenia biorący do używania zobowiązany jest zwrócić użyczającemu rzecz w stanie niepogorszonym, jednakże nie ponosi odpowiedzialności za zużycie rzeczy będące następstwem prawidłowego używania.

Elementy umowy użyczenia lokalu

Jeną z najczęściej spotykanych umów jest użyczenie lokalu. Przy konstruowaniu umowy użyczenia lokalu należy określić następujące elementy:

• Miejsce i data zawarcia umowy.
• Dane stron umowy, poprzez podanie imienia nazwiska, serii i numeru dokumentu tożsamości oraz adresu zamieszkania.
• Opis przedmiotu umowy, poprzez precyzyjne określenie lokalu, który oddawany jest do używania. W celu wyeliminowania późniejszych roszczeń dobrze jest określić także stan lokalu.
• Obowiązki stron umowy, poprzez określenie zobowiązań, tj. wyraźne wskazanie, że na mocy zawartej umowy użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu na bezpłatne używanie rzeczy.
• Sposób używania rzeczy użyczonej, zwłaszcza jeżeli rzecz wymaga przeglądów (np. piecyki gazowe, klimatyzacja etc.)
• Okres trwania umowy użyczenia mieszkania, poprzez wskazanie terminu. Termin może być oznaczony konkretną datą, albo jakimś zdarzeniem, np. miesiąc od dnia zakończenia studiów.
• Zgoda na oddanie użyczonej rzeczy osobie trzeciej, jeżeli użyczający na to zezwala. Brak zgody na oddanie użyczonej rzeczy osobie trzeciej wyklucza takie działanie ze strony biorącego do używania.
• Warunki rozwiązania umowy, poprzez podanie przypadków, kiedy jedna bądź druga strona będzie uprawniona do wypowiedzenia umowy.
• Podpisy stron.

Roszczenia z tytułu umowy użyczenia

Ustawodawca w kodeksie cywilnym wskazuje, że użyczenie rzeczy może rodzić odpowiedzialność zarówno po stronie użyczającego jak i biorącego do używania. Odpowiedzialność użyczającego powstanie wtedy, gdy dojdzie do wyrządzenia biorącemu szkody, przez to, że rzecz użyczona ma wady, a użyczający, wiedząc o wadach, nie zawiadomił biorącego o nich. Jeżeli jednak biorący mógł wadę z łatwością zauważyć, to odpowiedzialność użyczającego jest wyłączona.

Biorący do używania ponosi odpowiedzialność za przypadkową utratę lub uszkodzenie rzeczy, jeżeli używa jej w sposób sprzeczny z umową albo z właściwościami lub z przeznaczeniem rzeczy, albo gdy nie będąc do tego upoważniony ani zmuszony przez okoliczności powierza rzecz innej osobie. Oczywiście dla powstania odpowiedzialności biorącego do używania znaczenie ma to, czy rzecz uległaby utracie lub uszkodzeniu, gdyby biorący do używania używał jej w sposób właściwy albo gdyby zachował ją dla siebie.

Niezależnie od powyższego, jeżeli biorący podejmuje działania, które są sprzeczne z umową lub przeznaczeniem rzeczy, bądź oddaje rzecz osobie trzeciej, to użyczający może żądać zwrotu rzeczy.

Warto pamiętać, że w przypadku przedawnienia roszczeń z umowy użyczenia ustawodawca wprowadził krótszy termin, aniżeli wynika to z zasad ogólnych. Roszczenie użyczającego przeciwko biorącemu do używania o naprawienie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy, jak również roszczenia biorącego do używania przeciwko użyczającemu o zwrot nakładów na rzecz oraz o naprawienie szkody poniesionej wskutek wad rzeczy, przedawniają się z upływem roku od dnia zwrotu rzeczy.

Podatek od użyczenia nieruchomości

Funkcjonuje mylne przekonanie, że użyczenie nieruchomości nie pociąga za sobą obowiązku podatkowego. Z tego też powodu wiele osób stosuje zamiennie użyczenie z najmem. Pomijając wadliwość takiego postępowania, o czym poniżej, to obowiązek zapłaty podatku od użyczenia nieruchomości również istnieje. Chodzi tu o kwotę czynszu, która była ponoszona przez biorącego do używania mieszkanie, z wyłączeniem opłat rozliczanych na podstawie wskazań liczników. Jest to popularna interpretacja podatkowa, która zasadza się na twierdzeniu, że zapłata czynszu (spółdzielczego) przez biorącego do używania, stanowi de facto zwolnienie użyczającego z długu w postaci zapłaty za niego należności, którą zobowiązany byłby pokryć w związku z własnością rzeczy. Kwota czynszu, którą płacił biorący do używania, kwalifikowana jest jako przychód użyczającego i podlega opodatkowaniu PIT na zasadach ogólnych.

Warto pamiętać, że umowa użyczenia od umowy najmu różni się przede wszystkim tym, że jest nieodpłatna. Jeżeli strony postanowią, że za użyczenie nieruchomości, biorący do używania będzie płacił miesięczny czynsz na rzecz użyczającego, to organ podatkowy zakwalifikuje tę umowę, jako najem, niezależnie od tego, jak strony ją nazwą. W takim przypadku wobec użyczającego zostaną wyciągnięte konsekwencje, takie, jak w przypadku uchylania się od obowiązku podatkowego ze stosunku najmu.

Ile kosztuje sporządzenie umowy użyczenia?

Z uwagi na to, że strony umowy mogą chcieć uregulować poszczególne elementy w sposób szczegółowy, nie da się określić jednej ceny dla wszystkich umów. Aby poznać cenę sporządzenia umowy, prześlij na adres Kancelarii wytyczne, które chciałbyś zawrzeć w umowie. Nasz prawnik w odpowiedzi wskaże całkowity koszt sporządzenia umowy użyczenia.

Zobacz także:

1. Pozew o rozwód z orzekaniem o winie
2. Podwyższenie alimentów
3. Odpowiedź na pozew o alimenty
4. Pozew o alimenty
5. Wypadek w pracy odszkodowania
6. Odszkodowania komunikacyjne
7. Dopłaty do odszkodowań
8. Odszkodowania powypadkowe
9. Odszkodowanie z OC sprawcy
10. Odszkodowanie za zwolnienie z pracy