Ogłoszenie upadłości konsumenckiej przez byłych przedsiębiorców było możliwe na gruncie przepisów prawa upadłościowego przed ich nowelizacją w marcu 2020 r. Przesłanki jednak jej ogłoszenia były tak restrykcyjne, iż udawało się to tylko nielicznym. W konsekwencji regulacja ta w zasadzie nie spełniała celów, dla których została powołana. Wielu przedsiębiorców, którzy zakończyli działalność, nadal tonęło w długach. Ustawodawca postanowił to zmienić, znacznie liberalizując zasady ogłoszenia upadłości konsumenckiej, także wobec byłych przedsiębiorców. Jak zatem skorzystać z nowych możliwości?

Przepisy prawa upadłościowego nie posługują się pojęciem upadłości konsumenckiej, ale postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Wbrew potocznej nazwie, nie jest to postępowanie prowadzone
w stosunku do konsumentów w rozumieniu art. 22¹ k.c. Zgodnie z powyższym przepisem, za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Definicja ta nie wyklucza zatem, że osoba, która w konkretnym przypadku (w relacji z przedsiębiorcą) spełnia przesłanki uznania jej za konsumenta, w innej sytuacji sama będzie przedsiębiorcą, który pozostaje w stosunku prawnym z innymi konsumentami – w ramach swojej działalności gospodarczej lub zawodowej. Tymczasem, w myśl przepisów prawa upadłościowego osoba,
wobec której prowadzone jest postępowanie o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, może równocześnie być przedsiębiorcą. Z postępowania tego mogą zatem skorzystać wyłącznie osoby, które w chwili składania wniosku o ogłoszenie upadłości i w toku tego postępowania nie są̨ już przedsiębiorcami. Zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej jest zatem pierwszym z wymogów, jakie należy spełnić, by możliwym stało się skorzystanie z tej instytucji. W tym miejscu zwracam uwagę na dość często popełniany błąd. Mianowice, wedle przepisów prawa upadłościowego nie stanowi zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej jej zawieszenie. W takim przypadku osoba fizyczna nadal posiada status przedsiębiorcy.

Możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej przysługuje wyłącznie osobom fizycznym
i nie odnosi się do innych podmiotów prawa. Konsumencka zdolność upadłościowa jest zatem wyłącznym atrybutem osób fizycznych, spełniających kryteria podane w ustawie. Zdolności upadłościowej nie nabywają także różne związki organizacyjne przez sam fakt, że ich członkami są osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej.

Upadłość konsumencka – kto może ogłosić ?

• osoby fizyczne, które nigdy nie były przedsiębiorcami ani wspólnikami
  w spółkach prawa handlowego,
• osoby fizyczne, które najpóźniej na dzień przed złożeniem wniosku
  o ogłoszenie upadłości konsumenckiej zostały wykreślone z właściwego rejestru,
• osoby fizyczne, które nie były wpisane do właściwego rejestru przedsiębiorców, ale faktycznie wykonywały działalność gospodarczą (tzw. działalność nieewidencjonowaną) – w okresie roku od zaprzestania jej prowadzenia,
• osoby fizyczne, prowadzące gospodarstwo rolne, a nieprowadzące jednocześnie innej działalności gospodarczej lub zawodowej.

Jedną ze zmian wprowadzonych nowelizacją jest to, iż nie ma obecnie obowiązku odczekiwania roku od momentu zakończenia  działalności gospodarczej, aby złożyć wniosek
o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Zatem wniosek możemy złożyć nawet następnego dnia po oficjalnym zakończeniu prowadzenia działalności. Brak konieczności odczekiwania
w oczywisty sposób umożliwia zmniejszenie zadłużenia dłużnika, o np. należne odsetki
od nieuregulowanych w terminie zobowiązań.

Na uprawnienie do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie ma wpływu prawny charakter zobowiązań zaciągniętych przez dłużnika. Innymi słowy, poprzez instrument upadłości konsumenckiej może dojść do umorzenia zobowiązań dłużnika wynikających, nawet wyłącznie, czy w przeważającej części, z działalności gospodarczej prowadzonej
przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. Przykładowo, obok pożyczki zaciągniętej np. na budowę domu, umorzeniu może podlegać także kredyt zaciągnięty na budowę hali produkcyjnej. Co więcej, wbrew powszechnie utartemu mniemaniu, umorzeniu podlegają także należności publicznoprawne, czyli przykładowo należności z tytułu składek na ZUS.

Kolejna zmiana dokonała się w zakresie przesłanek uzasadniających ogłoszenie upadłości. Ustawodawca nowelą uchylił przepisy zgodnie, z którymi dla ogłoszenia upadłości konsumenckiej konieczne było wykazanie, że dłużnik nie doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie, lub wskutek rażącego niedbalstwa. Obecnie, w postępowaniu o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, nie podlegają badaniu przyczyny, dla których dłużnik stał się niewypłacalny. W żaden sposób nie warunkują one ogłoszenia upadłości dłużnika. Powyższe przesłanki odgrywają jednak kluczową rolę już po wydaniu przez sąd orzeczenia o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, kiedy to sąd podejmuje decyzje o tym, czy oraz na jaki okres ustalić plan spłaty zadłużenia (3,5 czy nawet 7 lat), a także, czy oraz w jakim stopniu nieuregulowane zobowiązania Dłużnika umorzyć.

Upadłość konsumencka – jakie przesłanki muszą wystąpić, by ją ogłosić u byłego przedsiębiorcy?

Upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Sąd nie może zatem ogłosić upadłości konsumenckiej w stosunku do osoby fizycznej, która jest
w istocie rzeczy wypłacalna. Z tego też powodu przesłanka niewypłacalności dłużnika jest szczegółowo badana przez sąd upadłościowy. Zgodnie z  art. 11 ust. 1 prawa upadłościowego: dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli utracił on zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, a więc po prostu utracił płynność finansową. Samo zaprzestanie wykonywania zobowiązań pieniężnych nie oznacza jeszcze, że ziściła się podstawa niewypłacalności, w postaci utraty płynności finansowej przez dłużnika. Niewykonywanie zobowiązań w rozumieniu prawa upadłościowego ma miejsce
w przypadku opóźnienia lub zwłoki w wykonywaniu swoich zobowiązań finansowych.  Nie dotyczy natomiast tzw. niezawinionej niemożliwości spełnienia świadczenia. Konieczny jest zatem zły stan finansów dłużnika, uniemożliwiający mu regulowanie swoich zobowiązań pieniężnych. Istotne jest nie to, czy dłużnik zapłacił w terminie, lecz, że nie jest on zdolny do dokonania zapłaty. Dotyczy to także sytuacji, w której termin zapłaty jeszcze nie minął, ale można spodziewać się, że wraz z jego nadejściem dłużnik nadal nie będzie posiadał środków finansowych do spełnienia swojego świadczenia. Dla stwierdzenia niewypłacalności dłużnika wystarczająca jest utrata przez niego zdolności do wykonywania choćby jednego wymagalnego zobowiązania pieniężnego. Tym samym ustawodawca przewiduje możliwość prowadzenia upadłości konsumenckiej nawet przy istnieniu tylko jednego wierzyciela. Jest to istotna różnica względem postępowania upadłościowego dotyczącego przedsiębiorców,
w którym musi być co najmniej dwóch wierzycieli dłużnika.

Upadłość konsumencka – jakie podmioty uprawnione są do złożenia wniosku o jej ogłoszenie ?

Z oczywistych względów pierwszym podmiotem legitymowanym do złożenia wniosku
o upadłość konsumencką jest sam dłużnik. Co zaś mniej oczywiste, prawa tego nie posiada sąd. Upadłość konsumencka może być ogłoszona tylko na wniosek dłużnika, nigdy zaś nie jest ogłaszana z urzędu. Uprawnienie dłużnika do złożenia wniosku o upadłość konsumencką nie jest ograniczone, jakimkolwiek limitem czasowym. Dłużnik nie ma prawnego obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie swojej upadłości.

Legitymację do złożenia wniosku o upadłość posiadają także wierzyciele dłużnika, jednakże to uprawnienie podlega pewnym ograniczeniom. Wierzyciel może bowiem złożyć wniosek
o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej, która:

• była przedsiębiorcą, także po zaprzestaniu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru nie upłynął rok,
• przestała być wspólnikiem osobowych spółek handlowych,
• faktycznie prowadziła działalność gospodarczą, nawet wówczas, gdy nie dopełniła obowiązku jej zgłoszenia we właściwym rejestrze, jeżeli od dnia zaprzestania prowadzenia działalności nie upłynął rok.

Sprawy o ogłoszenie upadłości konsumenckiej wymagają, oprócz znajomości przepisów
i orzecznictwa, także wiedzy praktycznej wyniesionej z sali rozpraw. Kancelaria zapewnia pełną obsługę na każdym etapie postępowania upadłościowego, począwszy od porad prawnych, przygotowanie stosownego wniosku, poprzez postępowanie sądowe, skończywszy na postępowaniu egzekucyjnym.

Upadłość konsumencka – Nowelizacja ustawy z 24 marca 2020 r.

Ogłoszenie upadłości konsumenckiej przez byłych przedsiębiorców było możliwe na gruncie przepisów prawa upadłościowego przed ich nowelizacją w marcu 2020 r. Przesłanki jednak jej ogłoszenia były tak restrykcyjne, iż udawało się to tylko nielicznym. W konsekwencji regulacja ta w zasadzie nie spełniała celów, dla których została powołana. Wielu przedsiębiorców, którzy zakończyli działalność, nadal tonęło w długach. Ustawodawca postanowił to zmienić, znacznie liberalizując zasady ogłoszenia upadłości konsumenckiej, także wobec byłych przedsiębiorców. Jak zatem skorzystać z nowych możliwości?

Przepisy prawa upadłościowego nie posługują się pojęciem upadłości konsumenckiej, ale postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Wbrew potocznej nazwie, nie jest to postępowanie prowadzone
w stosunku do konsumentów w rozumieniu art. 22¹ k.c. Zgodnie z powyższym przepisem, za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Definicja ta nie wyklucza zatem, że osoba, która w konkretnym przypadku (w relacji z przedsiębiorcą) spełnia przesłanki uznania jej za konsumenta, w innej sytuacji sama będzie przedsiębiorcą, który pozostaje w stosunku prawnym z innymi konsumentami – w ramach swojej działalności gospodarczej lub zawodowej. Tymczasem, w myśl przepisów prawa upadłościowego osoba,
wobec której prowadzone jest postępowanie o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, może równocześnie być przedsiębiorcą. Z postępowania tego mogą zatem skorzystać wyłącznie osoby, które w chwili składania wniosku o ogłoszenie upadłości i w toku tego postępowania nie są̨ już przedsiębiorcami. Zaprzestanie prowadzenia działalności gospodarczej jest zatem pierwszym z wymogów, jakie należy spełnić, by możliwym stało się skorzystanie z tej instytucji. W tym miejscu zwracam uwagę na dość często popełniany błąd. Mianowice, wedle przepisów prawa upadłościowego nie stanowi zakończenia prowadzenia działalności gospodarczej jej zawieszenie. W takim przypadku osoba fizyczna nadal posiada status przedsiębiorcy.

Możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej przysługuje wyłącznie osobom fizycznym
i nie odnosi się do innych podmiotów prawa. Konsumencka zdolność upadłościowa jest zatem wyłącznym atrybutem osób fizycznych, spełniających kryteria podane w ustawie. Zdolności upadłościowej nie nabywają także różne związki organizacyjne przez sam fakt, że ich członkami są osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej.

Upadłość konsumencka – kto może ogłosić ?

• osoby fizyczne, które nigdy nie były przedsiębiorcami ani wspólnikami
  w spółkach prawa handlowego,
• osoby fizyczne, które najpóźniej na dzień przed złożeniem wniosku
  o ogłoszenie upadłości konsumenckiej zostały wykreślone z właściwego rejestru,
• osoby fizyczne, które nie były wpisane do właściwego rejestru przedsiębiorców, ale faktycznie wykonywały działalność gospodarczą (tzw. działalność nieewidencjonowaną) – w okresie roku od zaprzestania jej prowadzenia,
• osoby fizyczne, prowadzące gospodarstwo rolne, a nieprowadzące jednocześnie innej działalności gospodarczej lub zawodowej.

Jedną ze zmian wprowadzonych nowelizacją jest to, iż nie ma obecnie obowiązku odczekiwania roku od momentu zakończenia  działalności gospodarczej, aby złożyć wniosek
o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Zatem wniosek możemy złożyć nawet następnego dnia po oficjalnym zakończeniu prowadzenia działalności. Brak konieczności odczekiwania
w oczywisty sposób umożliwia zmniejszenie zadłużenia dłużnika, o np. należne odsetki
od nieuregulowanych w terminie zobowiązań.

Na uprawnienie do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości nie ma wpływu prawny charakter zobowiązań zaciągniętych przez dłużnika. Innymi słowy, poprzez instrument upadłości konsumenckiej może dojść do umorzenia zobowiązań dłużnika wynikających, nawet wyłącznie, czy w przeważającej części, z działalności gospodarczej prowadzonej
przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości. Przykładowo, obok pożyczki zaciągniętej np. na budowę domu, umorzeniu może podlegać także kredyt zaciągnięty na budowę hali produkcyjnej. Co więcej, wbrew powszechnie utartemu mniemaniu, umorzeniu podlegają także należności publicznoprawne, czyli przykładowo należności z tytułu składek na ZUS.

Kolejna zmiana dokonała się w zakresie przesłanek uzasadniających ogłoszenie upadłości. Ustawodawca nowelą uchylił przepisy zgodnie, z którymi dla ogłoszenia upadłości konsumenckiej konieczne było wykazanie, że dłużnik nie doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie, lub wskutek rażącego niedbalstwa. Obecnie, w postępowaniu o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, nie podlegają badaniu przyczyny, dla których dłużnik stał się niewypłacalny. W żaden sposób nie warunkują one ogłoszenia upadłości dłużnika. Powyższe przesłanki odgrywają jednak kluczową rolę już po wydaniu przez sąd orzeczenia o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, kiedy to sąd podejmuje decyzje o tym, czy oraz na jaki okres ustalić plan spłaty zadłużenia (3,5 czy nawet 7 lat), a także, czy oraz w jakim stopniu nieuregulowane zobowiązania Dłużnika umorzyć.

Upadłość konsumencka – jakie przesłanki muszą wystąpić, by ją ogłosić u byłego przedsiębiorcy?

Upadłość ogłasza się w stosunku do dłużnika, który stał się niewypłacalny. Sąd nie może zatem ogłosić upadłości konsumenckiej w stosunku do osoby fizycznej, która jest
w istocie rzeczy wypłacalna. Z tego też powodu przesłanka niewypłacalności dłużnika jest szczegółowo badana przez sąd upadłościowy. Zgodnie z  art. 11 ust. 1 prawa upadłościowego: dłużnika uważa się za niewypłacalnego, jeżeli utracił on zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, a więc po prostu utracił płynność finansową. Samo zaprzestanie wykonywania zobowiązań pieniężnych nie oznacza jeszcze, że ziściła się podstawa niewypłacalności, w postaci utraty płynności finansowej przez dłużnika. Niewykonywanie zobowiązań w rozumieniu prawa upadłościowego ma miejsce
w przypadku opóźnienia lub zwłoki w wykonywaniu swoich zobowiązań finansowych.  Nie dotyczy natomiast tzw. niezawinionej niemożliwości spełnienia świadczenia. Konieczny jest zatem zły stan finansów dłużnika, uniemożliwiający mu regulowanie swoich zobowiązań pieniężnych. Istotne jest nie to, czy dłużnik zapłacił w terminie, lecz, że nie jest on zdolny do dokonania zapłaty. Dotyczy to także sytuacji, w której termin zapłaty jeszcze nie minął, ale można spodziewać się, że wraz z jego nadejściem dłużnik nadal nie będzie posiadał środków finansowych do spełnienia swojego świadczenia. Dla stwierdzenia niewypłacalności dłużnika wystarczająca jest utrata przez niego zdolności do wykonywania choćby jednego wymagalnego zobowiązania pieniężnego. Tym samym ustawodawca przewiduje możliwość prowadzenia upadłości konsumenckiej nawet przy istnieniu tylko jednego wierzyciela. Jest to istotna różnica względem postępowania upadłościowego dotyczącego przedsiębiorców,
w którym musi być co najmniej dwóch wierzycieli dłużnika.

Upadłość konsumencka – jakie podmioty uprawnione są do złożenia wniosku o jej ogłoszenie ?

Z oczywistych względów pierwszym podmiotem legitymowanym do złożenia wniosku
o upadłość konsumencką jest sam dłużnik. Co zaś mniej oczywiste, prawa tego nie posiada sąd. Upadłość konsumencka może być ogłoszona tylko na wniosek dłużnika, nigdy zaś nie jest ogłaszana z urzędu. Uprawnienie dłużnika do złożenia wniosku o upadłość konsumencką nie jest ograniczone, jakimkolwiek limitem czasowym. Dłużnik nie ma prawnego obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie swojej upadłości.

Legitymację do złożenia wniosku o upadłość posiadają także wierzyciele dłużnika, jednakże to uprawnienie podlega pewnym ograniczeniom. Wierzyciel może bowiem złożyć wniosek
o ogłoszenie upadłości osoby fizycznej, która:

• była przedsiębiorcą, także po zaprzestaniu prowadzenia przez nią działalności gospodarczej, jeżeli od dnia wykreślenia z właściwego rejestru nie upłynął rok,
• przestała być wspólnikiem osobowych spółek handlowych,
• faktycznie prowadziła działalność gospodarczą, nawet wówczas, gdy nie dopełniła obowiązku jej zgłoszenia we właściwym rejestrze, jeżeli od dnia zaprzestania prowadzenia działalności nie upłynął rok.

Sprawy o ogłoszenie upadłości konsumenckiej wymagają, oprócz znajomości przepisów
i orzecznictwa, także wiedzy praktycznej wyniesionej z sali rozpraw. Kancelaria zapewnia pełną obsługę na każdym etapie postępowania upadłościowego, począwszy od porad prawnych, przygotowanie stosownego wniosku, poprzez postępowanie sądowe, skończywszy na postępowaniu egzekucyjnym.