Spis treści
Pozew o alimenty
Kto jest uprawniony do alimentów ?
Alimenty to obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania osobom uprawnionym. Instytucja ta polega na dążeniu do zabezpieczenia egzystencji osób, które połączone są z zobowiązanym węzłem pokrewieństwa lub powinowactwa. Alimentów należy dochodzić tylko wtedy, gdy okaże się, że osoby uprawnione nie mogą zaspakajać swoich podstawowych potrzeb, w takim przypadku należy napisać pozew o alimenty.
Powyższe oznacza, że postępowania alimentacyjne nie dotyczą wyłącznie relacji rodzic-dziecko lub mąż-żona. Choć postępowania o alimenty na dziecko i o alimenty na żonę należą do najpopularniejszych, to dosyć często także krewni w linii prostej lub rodzeństwo zgłaszają wobec siebie roszczenia alimentacyjne. Wprost takie uprawnienie wynika z treści art. 128 k.r.o. zgodnie, z którym: “obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo“. Zatem tak samo, jak małoletnie dziecko jest uprawnione do dochodzenia alimentów od swoich rodziców, tak samo rodzice mogą dochodzić roszczeń alimentacyjnych względem dziecka.
Jeżeli zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych, nie spełnia swojego obowiązku dobrowolnie, to przeciwko niemu należy złożyć pozew o alimenty. Pozew o alimenty jest szczególnym rodzajem pisma procesowego, w tym sensie, że musi spełniać wszystkie wymogi formalne zawarte w k.p.c. Uchybienie, któremukolwiek z nich spowoduje, że pozew zostanie zwrócony lub sąd wezwie o uzupełnienie braków formalnych,
w zależności od tego, czy strona reprezentuje się sama, czy w jej imieniu występuje pełnomocnik.
Z poniższego artykułu dowiesz się, jak napisać pozew o alimenty, a w tym:
- jakie są warunki formalne pozwu o alimenty,
- w jaki sposób uzyskać zabezpieczenie alimentów,
- jak prawidłowo ustalić miesięczną kwotę alimentów,
- jak uzasadnić pozew o alimenty,
- jakie dowody załączyć do pozwu o alimenty,
- jaka jest wysokość opłat sądowych.
Pozew o alimenty – warunki formalne
Pozew o alimenty jest pismem procesowym, dlatego odnoszą się do niego wszystkie obostrzenia wskazane w art. 126§1 k.p.c. Przepis ten wskazuje elementy, które musi zawierać pozew.
Ustawodawca zobowiązuje w pierwszej kolejności do określenia właściwego sądu.
W pozwie należy wskazać zatem sąd rejonowy, który jest właściwy według miejsca zamieszkania osoby uprawnionej do alimentów. Dopuszczalne jest także wskazanie, jako sąd właściwego tego, w obszarze którego miejsce zamieszkania ma osoba zobowiązana do alimentów. Zgodnie z powyższym to powód wybiera, do jakiego sądu złożyć pozew. Gotowy pozew o alimenty należy złożyć do sądu osobiście lub wysłać go listem poleconym.
Po drugie, w pozwie należy napisać informacje o stronach postępowania. Wskazujemy powoda, tj. osobę uprawnioną do alimentów oraz pozwanego. Jeżeli uprawnionym do alimentów jest małoletni, to oprócz danych dziecka (imię nazwisko, miejsce zamieszkania i PESEL), koniecznie jest wskazanie przedstawiciela ustawowego. Zazwyczaj będzie to rodzic osoby uprawnionej, który sprawuje pieczę nad dzieckiem. Zgodnie z art. 26 k.c. “Miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców,
u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy“.
Pozew o alimenty – wartość przedmiotu sporu
W pozwie należy określić wartość przedmiotu sporu. Jest to wartość roszczenia, czyli wysokość alimentów, którą oblicza się w ten sposób, że sumuje się alimenty za jeden rok. Jeżeli chcemy, by zobowiązany do płacenia alimentów ponosił np. na potrzeby dziecka miesięczne koszty w wysokości 1000 zł to wartość przedmiotu sporu wynosić będzie 12000 zł.
Ustawodawca wymaga, aby oznaczyć rodzaj pisma. Zadośćuczynisz temu obowiązkowi, wskazując, że składasz pozew o alimenty.
W kolejnej części należy sformułować żądania pozwu. Należy wskazać, oprócz miesięcznej kwoty alimentów, również okres, za jaki mają być płacone. Pamiętajmy, że alimenty mogą być zasądzone za okres poprzedzający wytoczenie powództwa. Jednakże, po to by alimenty nie zostały ustalone od dnia orzekania przez sąd, żądanie pozwu musi wyraźnie obejmować także te wcześniejsze okresy. Dochodząc alimentów za okresy poprzedzające złożenie pozwu, uwzględnić należy okresy przedawnienia. Roszczenia alimentacyjne przedawniają się z upływem 3 lat od dnia ich wymagalności. Oznacza to, że w żądaniach pozwu nie można domagać się alimentów starszych niż 3 lata przed wytoczeniem powództwa.
Po sformułowaniu wniosków należy przystąpić do najważniejszej części, tj. uzasadnienia pozwu. O niezbędnych elementach uzasadnienia przeczytasz w dalszej części.
Pod uzasadnieniem składane są podpisy. Pamiętaj, że jeżeli wnosisz pozew w imieniu dziecka, to Ty powinieneś podpisać pozew, czyniąc o tym odpowiednią wzmiankę, tj. wskazując, że działasz, jako przedstawiciel ustawowy.
Ostatnim elementem pozwu o alimenty są załączniki. Załącznikami będą wszystkie dokumenty, które wymieniasz w pozwie dla udowodnienia swoich twierdzeń oraz odpis pozwu i wszystkich załączników dla pozwanego.
Koniecznie przeczytaj także moje inne artykuły: rozwody Kraków.
Uzasadnienie pozwu o alimenty
Wniosek o alimenty pozbawiony odpowiedniego uzasadnienia nie może odnieść skutku. Dlatego przed przystąpieniem do sporządzenia uzasadnienia, trzeba zdawać sobie sprawę, jakie kwestie sąd będzie brał pod uwagę przy ocenie zasadności roszczenia.
Niezależnie od tego, kto dochodzi alimentów, musi wykazać, że nie ma możliwości zaspokojenia swoich podstawowych potrzeb utrzymania, a w przypadku dzieci, także wychowania. Do środków utrzymania można zaliczyć zakup pożywienia, ubrań, lekarstw, przyborów szkolnych, zapewnienie mieszkania. Do powyższych należą także koszty utrzymania dziecka. Do środków wychowania wchodzą te wydatki, które związane są z prawidłowym rozwojem psycho-fizycznym dziecka. Przykładowo będą to koszty zajęć sportowych, wyjazdów pozaszkolnych, czesnego, korepetycji etc.
Jak ustalić wysokość alimentów ?
Aby ustalić wysokość alimentów, należy zestawić dochody uprawnionego i jego możliwości majątkowe z tzw. usprawiedliwionymi potrzebami. Przy czym, w kwestii możliwości majątkowych zaznaczyć należy, że nie można podejmować czynności, które wpływają na ich zmniejszenie. Za taką czynność uznaje się wypowiedzenie umowy
o pracę. Sąd ocenia nie tylko to, czy wnioskodawca posiada majątek, ale także, czy przy dołożeniu starań może osiągać większe dochody (możliwości zarobkowe). Przykładowo, student, którego nie stać na zaspokojenie swoich podstawowych potrzeb, nie uzyska alimentów, jeżeli w postępowaniu dowodowym zostanie wykazane, że może on pracować, albo przysługuje mu stypendium.
Dochodzący alimentów powinien napisać o swojej sytuacji finansowej i wysokości kosztów utrzymania. Jeżeli, po porównaniu kwot z powyższych wyliczeń okaże się, że pozostają niezbędne wydatki, których osoba wnosząca pozew nie jest w stanie pokryć, to właśnie zasądzenia alimentów w takiej wysokości można żądać.
Sprawa o alimenty nie sprowadza się tylko do wykazania, że osoby uprawnione nie są
w stanie zaspokoić swoich usprawiedliwionych potrzeb. Przykładowo, dochodząc alimentów na dziecko, w pozwie należy podać także informacje na temat sytuacji finansowej rodzica niepłacącego alimentów. Rodzic płacący alimenty przedstawia swoją sytuację majątkową i wszystkie dowody świadczące o sytuacji materialnej pozwanego. Jeżeli takowych dokumentów nie posiada, to może złożyć wniosek o zobowiązanie pozwanego rodzica dziecka do przedstawienia zeznań podatkowych za lata ubiegłe, umowy o pracę etc. Jeżeli okaże się, że zobowiązany do alimentów nie ma środków na zaspokojenie potrzeb powoda, i przy dochowaniu należytej staranności, środków tych pozyskać nie może, to sąd nie zasądzi alimentów.
Dowody w sprawie o alimenty
Jeżeli w postępowaniu sądowym chcemy dochodzić alimentów na rzecz dzieci, to podstawowym dowodem będzie skrócony odpis aktu urodzenia dziecka. Pozostałymi dowodami należy wykazać usprawiedliwione potrzeby dziecka lub osoby, która żąda alimentów. Przykładowo będą to faktury, potwierdzenia przelewów, zaświadczenia o odbytych szkoleniach, kursach, turnusach, a także zeznania świadków na ww. okoliczności.
W przypadku pozwu o obniżenie alimentów pomocne będą wszelkie dokumenty potwierdzające to, że sytuacja majątkowa zobowiązanego uległa zmianie. Najczęściej będą to zaświadczenia o pobieraniu zasiłku dla bezrobotnych, aneksy do umów zmieniające wymiar pracy oraz dokumentacja medyczna.
Zabezpieczenie roszczenia alimentacyjnego
Z uwagi na to, że alimenty mają służyć zaspokojeniu podstawowych potrzeb, ustawodawca musiał wprowadzić rozwiązanie, które umożliwi uprawnionemu przed zakończeniem postępowania sądowego uzyskanie odpowiednich środków. Taką instytucją jest zabezpieczenie roszczenia alimentacyjnego. Zabezpieczenie polega na tym, że na czas trwania postępowania, do czasu uprawomocnienia się wyroku, sąd przyznaje określoną ilość środków na zaspokojenie usprawiedliwionych potrzeb. Udzielenie zabezpieczenia nie oznacza, że sąd zasądzi alimenty. Dzieje się tak dlatego, że żądający udzielenia zabezpieczenia ma tylko obowiązek uprawdopodobnić roszczenie. Uprawdopodobnienie roszczenia nie uwzględnia jednak sytuacji faktycznej osoby zobowiązanej. Przykładowo małoletni jest uprawniony do podwyższenia alimentów, gdyż matka dziecka osiąga najniższe dochody, a dziecko wymaga leczenia. Są więc usprawiedliwione potrzeby dziecka, które nie mogą być zaspokojone. Na takiej podstawie możliwe jest udzielenie zabezpieczenia. Jednakże w toku postępowania może okazać się, że zobowiązany nie ma możliwości łożyć na alimenty więcej niż dotychczas, gdyż sam jest osobą niepełnosprawną i nie ma możliwości osiągać większych zarobków. W takim przypadku powództwo o podwyższenie alimentów zostanie oddalone.
Warto podkreślić, że zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 731 k.p.c.; „zabezpieczenie nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, chyba że ustawa stanowi inaczej”. Oznacza to, że nie można żądać udzielenia zabezpieczenia w takiej wysokości, jak roszczenie o alimenty. Ustawy szczególne nie przewidują wyłączeń w tym zakresie. Aczkolwiek z praktyki wynika, że sądy niejednokrotnie wydają zabezpieczenie w wysokości tożsamej z dochodzonym roszczeniem. Składając wniosek o udzielenie zabezpieczenia w tej samej wysokości, co roszczenie alimentacyjne, nie ryzykujemy tym, że sąd oddali nasz wniosek z uwagi na błędny zakres zabezpieczenia. Sąd nie jest związany naszym wnioskiem i może, zgodnie ze swoim uznaniem, ustalić wysokość zabezpieczenia na niższym poziomie.
Pamiętaj, że nie musisz składać wniosku o zabezpieczenie osobno, możesz wniosek taki zawrzeć w treści pozwu. Po to by sąd widział, że pozew zawiera wniosek
o zabezpieczenie oznacz pismo w ten sposób: Pozew o alimenty wraz z wnioskiem
o zabezpieczenie.
Pozew o alimenty – opłaty sądowe
Pozew o alimenty wolny jest od opłat. Ta sama zasada dotyczy pozwu o podwyższenie alimentów. Jednakże w sprawie o uchylenie obowiązku alimentacyjnego lub obniżenie alimentów należy uiścić opłatę stosunkową w wysokości 5% wartości dochodzonego roszczenia. Wartość tę oblicza się sumując wysokość alimentów podlegających zaskarżeniu (tj. tę kwotę, o którą zamierzamy obniżyć alimenty), za okres roku. Jeżeli zaskarżeniu podlegają alimenty za krótszy okres, wartość przedmiotu sporu stanowi suma za cały ten okres.
Do kosztów sądowych nie zaliczają się tzw. zastępstwa procesowego. Oznacza to, że
w przypadku przegrania sprawy o alimenty, zobowiązani będziemy do poniesienia ww. kosztów. Będzie to miało miejsce tylko i wyłącznie w sytuacji, jeżeli druga strona była zastępowana przez radcę prawnego lub adwokata i złożyli oni wniosek o zasądzenie tych kosztów.
Co dzieje się w sytuacji, gdy roszczenie alimentacyjne zostało uwzględnione w części ?
Najprościej zobrazować to na przykładzie. Ojciec dziecka złożył w sądzie pozew
o obniżenie alimentów o 1000 zł miesięcznie. Wartość przedmiotu sporu wynosi 12000 zł i na jej podpisanie obliczane są koszty zastępstwa procesowego, które wynoszą 3600 zł. Jeżeli sąd postanowi obniżyć alimenty o kwotę 800 zł, to będzie oznaczało, że żądanie pozwu zostało uwzględnione w 80 %. Należne koszty zastępstwa procesowego będą wynosić zatem 2880zł.
Przedawnienie roszczeń alimentacyjnych
Zanim zdecydujesz się na złożenie pozwu o alimenty, należy zweryfikować, czy roszczenie alimentacyjne nie uległo przedawnieniu. Żądanie pozwu może dotyczyć zasądzenia alimentów wstecz, nie później jednak niż 3 lata od dnia złożenia pozwu.
Z powyższego wynika ogólna zasada przedawnienia roszczeń o alimenty, tj. 3 lata od dnia, w którym roszczenie alimentacyjne stało się wymagalne. Przyjmijmy, że sąd uwzględnił żądanie pozwu, ustalił miesięczną kwotę alimentów i zasądził je od 1 stycznia 2022 r. Każdego kolejnego miesiąca aktualizuje się roszczenie o zapłatę wskazanej przez sąd miesięcznej kwoty alimentów. Osoba uprawniona może żądać zaległych alimentów, ale osoba zobowiązana może uchylić się od tego obowiązku, podnosząc zarzut przedawnienia.
Instytucje prawa rodzinnego wymagają oprócz znajomości przepisów i orzecznictwa, także wiedzy praktycznej wyniesionej z sali rozpraw. Kancelaria zapewnia pełną obsługę na każdym etapie postępowania, począwszy od porad prawnych, poprzez postępowanie sądowe, skończywszy na postępowaniu egzekucyjnym.
zobacz także: Podział majątku wspólnego, Alimenty na dziecko, Podwyższenie alimentów, Rozwody Kraków, Alimenty na żonę, Nierówny podział majątku po rozwodzie.