Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka. W chwili śmierci spadkodawcy dochodzi do tzw. otwarcia spadku. Oznacza to, że spadkobiercy wstępują w prawa i obowiązki zmarłego. Co do zasady, nabycie spadku następuje z mocy samego prawa, jednakże w obrocie prawnym, prawa do spadku muszą zostać potwierdzone. W tym celu uzyskuje się w postępowaniu sądowym tzw. stwierdzenie nabycia spadku lub notariusz sporządza akt poświadczenia dziedziczenia. Spadkobierca może przyjąć spadek wprost, czyli ze wszystkimi aktywami i zobowiązaniami lub z dobrodziejstwem inwentarza, czyli z ograniczeniem odpowiedzialności za długi spadkowe do wysokości wartości spadku. Gdy prawa do spadku zostaną formalnie potwierdzone, można następnie przeprowadzić dział spadku.

Nie zawsze spadkobiercy chcą dziedziczyć spadek. Jest tak zwłaszcza wtedy, gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie majątku, a jedynie długi. W myśl ogólnej zasady dziedziczenia, długi spadkowe również wchodzą do spadku. Ustawodawca dał jednak spadkobiercom możliwość uniknięcia odpowiedzialności za długi spadkowe, poprzez odrzucenie spadku lub zrzeczenie się dziedziczenia. Różnica pomiędzy wskazanymi wyżej instytucjami prawa cywilnego sprowadza się do tego, że odrzucenie spadku następuje już po śmierci spadkodawcy, zaś zrzeczenie się dziedziczenia polega na zawarciu umowy ze spadkodawcą, której treścią jest właśnie zrzeczenie się praw do spadku.

Zgodnie z art. 1012 k.c. odrzucenie spadku będzie skuteczne, jeżeli spadkobierca złoży stosowne oświadczenie w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym dowiedział się o tytule swojego powołania do spadku. Jeżeli oświadczenie o odrzuceniu spadku zostanie skutecznie złożone, to spadkobierca zostaje wyłączony od dziedziczenia tak, jakby nie dożył otwarcia spadku.

Składając oświadczenie o odrzuceniu spadku, należy mieć na uwadze art. 931§2 k.c., zgodnie z którym “jeżeli dziecko spadkodawcy nie dożyło otwarcia spadku, udział spadkowy, który by mu przypadał, przypada jego dzieciom w częściach równych“. Powyższe oznacza, że odrzucenie spadku przez rodzica nie powoduje odrzucenia spadku przez dziecko. Rodzic musi zainicjować odrębną procedurę odrzucenia spadku, co do dziecka.

Czy odrzucenie spadku w imieniu dziecka wymaga zgody sądu?

Zgodnie z art. 95§1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej: k.r.o.) władza rodzicielska obejmuje m.in. obowiązek i prawo rodziców do wykonywania pieczy nad majątkiem dziecka. Wykonywanie pieczy oznacza, że rodzice powinni podejmować bieżące czynności, które zmierzają do zachowania majątku dziecka w stanie niepogorszonym. Są to tzw. czynności zwykłego zarządu. W art. 101§3 k.r.o. ustawodawca stanowi, że “rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu ani wyrażać zgody na dokonywanie takich czynności przez dziecko“. Ustawodawca nie definiuje, czym są czynności przekraczające zwykły zarząd. W orzecznictwie przyjmuje się, że są to czynności prawnie doniosłe, które mają istotne znaczenie dla interesów majątkowych dziecka. Jako przykłady takich czynności wskazuje się: sprzedaż nieruchomości w imieniu małoletniego, likwidacja rachunku bankowego utworzonego dla małoletniego, czy złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego.

Za przyjęciem oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego, jako czynności przekraczającej zwykły zarząd przemawia to, że nabycie spadku jest co do zasady czynnością przysparzającą, a więc majątek dziecka w wyniku spadkobrania powinien się zwiększyć. Rodzic nie powinien dokonywać czynności, które mogą prowadzić do pomniejszenia majątku dziecka. Dlatego zasadność odrzucenia przez dziecko spadku, jest każdorazowo weryfikowana przez sąd rodzinny.

Małoletni dziedziczy spadek z dobrodziejstwem inwentarza, a więc jego odpowiedzialność ogranicza się tylko do majątku spadkowego. Nie oznacza to jednak, że rodzic nie może domagać się tego, aby w imieniu małoletniego spadek odrzucić. Nawet w przypadku ograniczenia odpowiedzialności spadkowej dziecka, będzie ono musiało uczestniczyć w postępowaniach wytyczanych przez wierzycieli spadkodawcy. Chęć uniknięcia kosztów oraz stresu z tym związanych sąd dostateczną motywacją do żądania od sądu wyrażenia zgody na odrzucenie spadku przez dziecko.

Każdorazowo, w przypadku małoletnich dzieci, procedura odrzucenia spadku wymaga uzyskania zgody sądu. Odrzucenie spadku imieniem małoletniego, bez uzyskania zezwolenia sądu rejonowego, nie wywrze skutków prawnych. Oznacza to, że w takim przypadku małoletni nabędzie spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

Złożenie wniosku o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka.

Aby odrzucić spadek w imieniu małoletniego, w pierwszej kolejności należy uzyskać zezwolenie sądu na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka. Odrzucenie spadku bez uzyskania ww. zezwolenia będzie nieskuteczne.

Wniosek należy złożyć do sądu, który jest właściwy ze względu na miejsce zamieszkania wnioskodawcy. Pamiętać należy, że wnioskodawcą w tej sprawie nie jest dziecko, lecz jego rodzic (lub rodzice), bądź opiekun prawny.

W treści wniosku należy dokładnie opisać, kto jest spadkodawcą i w jakiej kolejności spadek przechodził na poszczególnych spadkobierców. Konieczne jest także przedłożenie odpowiednich dowodów, z których wynikają wskazane powyżej okoliczności, będą to: odpis aktu zgonu spadkodawcy, odpis aktu urodzenia dziecka w imieniu, którego występuje rodzic oraz potwierdzenie, że rodzic dziecka odrzucił spadek. Ponadto we wniosku należy wykazać, z jakich przyczyn rodzic chce odrzucić spadek.

Dopiero po uzyskaniu ww. zezwolenia sądu, będzie możliwe odrzucenie spadku w imieniu małoletniego spadkobiercy.

Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka – Termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku

Termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku wynosi 6 miesięcy od chwili, gdy spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania do spadku. Powyższe oznacza, że dla poszczególnych spadkobierców termin ten może kończyć się w różnym czasie. Na upływ terminu wpływ będzie miała niewątpliwie kolejność odrzucenia spadku. Zgodnie z poszczególnymi grupami dziedziczenia, uprawnieni w pierwszej kolejności muszą odrzucić spadek, by prawa i obowiązki spadkowe przeszły na kolejne osoby.

Termin na odrzucenie spadku w imieniu dziecka również jest 6-miesięczny. Jednakże bieg tego terminu rozpoczyna się od dnia, gdy rodzice małoletniego (lub jeden z nich) odrzucili spadek we własnym imieniu.

Ile kosztuje odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka?

Z uwagi na to, że procedura odrzucenia spadku w imieniu małoletniego jest bardziej złożona, aniżeli odrzucenie spadku przez osobę pełnoletnią, jej koszty będą odpowiednio wyższe. Złożenie do sądu rodzinnego wniosku o zezwolenie na dokonanie czynności przekraczającej zakres zwykłego zarządu majątkiem dziecka nie jest wolne od opłat. Opłata od wniosku wynosi 100 zł. Dodatkowo do wniosku należy załączyć odpisy aktów stanu cywilnego (akt zgonu i urodzenia). Skrócone odpisy ww. aktów kosztują 22 zł każdy.

Kolejne koszty będą ponoszone przed sądem spadku lub notariuszem, co jest związane ze złożeniem w imieniu dziecka oświadczenia. W przypadku sądowego odrzucenia spadku opłata wynosi 100 zł. Notarialne odrzucenie spadku jest tańsze, gdyż zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej, wynosi 50 zł netto. Pamiętać jednak należy, że bez zezwolenia sądowego na dokonywanie rozporządzeń majątkiem dziecka, notariusz nie przyjmie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego.

Zobacz także:

1. Dział spadku
2. Nierówny podział majątku po rozwodzie
3. Zrzeczenie się spadku
4. Stwierdzenie nabycia spadku
5. Odrzucenie spadku i zrzeczenie się dziedziczenia.
6. Zniesienie współwłasności
7. Zasiedzenie współwłasności
8. Zasiedzenie
9. Odszkodowanie
10. Jak ustalić wysokość alimentów?