Zabezpieczenie alimentów

Spis treści

Zabezpieczenie alimentów – Treścią obowiązku alimentacyjnego jest dostarczenie środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania osobom uprawnionym. Uprawnieni do alimentów są krewni w linii prostej i rodzeństwo. Często, zobowiązany do płacenia alimentów uchyla się od swojego obowiązku. W takiej sytuacji uprawniony, w celu uzyskania środków na życie, może wnieść do sądu pozew o alimenty. Od zainicjowania sprawy do jej prawomocnego zakończenia może minąć kilka lat, a skoro uprawniony nie ma środków utrzymania to, w jaki sposób ma przeżyć ten okres? Ustawodawca, dostrzegając ten problem, wprowadził w kodeksie postępowania cywilnego (dalej: k.p.c.) instytucje służące zabezpieczaniu roszczeń. Alimenty, podobnie jak inne roszczenia majątkowe w sprawach cywilnych, mogą zostać zabezpieczone w czasie trwanie procesu, a nawet przed wytoczeniem sprawy.

Przesłanki udzielenia zabezpieczenia zostały uregulowane w art. 730¹§1 k.p.c., który stanowi, że strona lub uczestnik postępowania mogą żądać udzielenia zabezpieczenia, jeżeli uprawdopodobnią roszczenie oraz interes prawny.

Uprawdopodobnienie istnienia roszczenia polega na przedstawieniu faktów i dowodów, z których wynika, że nie dochodzi do zaspokojenia usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia, lub w inny sposób uniemożliwi, lub utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. W sprawach alimentacyjnych, jak w każdej innej sprawie cywilnej, funkcjonuje tzw. formalizm pism procesowych. Oznacza to, że muszą one spełniać ścisłe wymogi przewidziane w k.p.c. Pomimo tego, że istnienie roszczenia oraz interesu prawnego w sprawie alimentacyjnej nie budzi wątpliwości, to powinny one zostać wyraźnie opisane w piśmie procesowym.

Jakie są potrzeby alimentacyjne?

Potrzeby alimentacyjne to potrzeby życiowe osoby uprawnionej do alimentów, związane z zaspokajaniem podstawowych potrzeb egzystencjalnych, takich jak:

Wyżywienie – zapewnienie odpowiedniej ilości i jakości żywności.
Odzież – zapewnienie odpowiedniej ilości i jakości odzieży, dostosowanej do potrzeb i warunków życiowych osoby uprawnionej.
Mieszkanie – zapewnienie odpowiednich warunków mieszkaniowych, takich jak czynsz, opłaty za media, itp.
Opieka medyczna – zapewnienie opieki zdrowotnej, w tym wizyt u lekarza, leków, zabiegów medycznych, itp.
Edukacja – zapewnienie możliwości zdobywania wiedzy, np. opłacenie szkoły, kursów, itp.
Rekreacja – zapewnienie możliwości korzystania z czasu wolnego i udziału w zajęciach kulturalnych i sportowych.
Inne potrzeby uzasadnione, związane z konkretną sytuacją osoby uprawnionej do alimentów.

Potrzeby alimentacyjne są uzależnione od indywidualnych okoliczności danej osoby i jej sytuacji życiowej, dlatego też ich rozmiar może się różnić w zależności od konkretnej sytuacji.

Treść roszczenia o zabezpieczenie alimentów.

Roszczenie o udzielenie zabezpieczenia alimentów, to żądanie osoby uprawnionej do alimentów, złożone w postaci wniosku do sądu, w celu zabezpieczenia przyszłych płatności alimentacyjnych.

W treści wniosku osoba, dochodząca zabezpieczenia alimentów, musi podać informacje o:

Osobach, których roszczenie dotyczy, czyli wskazanie osoby uprawnionej do alimentów oraz osoby zobowiązanej do ich płacenia. Pamiętać należy, że w przypadku reprezentowania małoletniego dziecka przez rodzica, jako uprawniony zawsze występuje małoletni.
Wysokości alimentów, którą osoba uprawniona do alimentów żąda. Czyli kwota alimentów, którą przez cały proces osoba zobowiązana będzie musiała płacić uprawnionemu.
Okoliczności uzasadniające wniosek o zabezpieczenie alimentów, takie jak: wysokość dochodów osoby zobowiązanej do płacenia alimentów, potrzeby osoby uprawnionej do alimentów, liczba osób, które są uprawnione do alimentów, itp.
Wskazanie sposobu zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych, czyli jakie środki mają zostać podjęte w celu zapewnienia, że przyszłe płatności alimentacyjne będą realizowane. Może to być np. zastawienie nieruchomości, zobowiązanie do wpłaty określonej kwoty pieniężnej na konto osoby uprawnionej do alimentów lub potrącenie z wynagrodzenia osoby zobowiązanej do płacenia alimentów.

Zabezpieczenie alimentów – Co daje zabezpieczenie?

Uzyskanie zabezpieczenia alimentów polega na podjęciu przez sąd odpowiednich działań mających na celu zapewnienie realizacji przyszłych płatności alimentacyjnych przez osobę zobowiązaną do ich płacenia. Jest to tzw. zabezpieczenie potrzeb uprawnionego.

Sąd może zastosować różne środki zabezpieczenia alimentów, takie jak:

Zobowiązanie do wpłacania określonej kwoty pieniężnej na konto osoby uprawnionej do alimentów.
Zastawienie nieruchomości lub innych wartościowych przedmiotów przez osobę zobowiązaną do płacenia alimentów.
Potrącenie z wynagrodzenia lub emerytury osoby zobowiązanej do płacenia alimentów.
Inne środki określone przez sąd, np. poręczenie, weksel in blanco, itp.

W przypadku, gdy osoba zobowiązana do płacenia alimentów nie spełni swojego obowiązku alimentacyjnego, osoba uprawniona do alimentów może wystąpić z wnioskiem o egzekucję zabezpieczenia alimentów. Wówczas, na podstawie tytułu wykonawczego, komornik może przystąpić do egzekucji długu, czyli dochodzenia należności z majątku osoby zobowiązanej do płacenia alimentów.

Kiedy żądać zabezpieczenia alimentów?

Zabezpieczenie alimentów można żądać wtedy, gdy istnieje obawa, że dłużnik nie będzie w stanie wywiązać się ze swojego obowiązku alimentacyjnego lub gdy istnieją obawy co do zamiaru dłużnika wypłacenia alimentów.

Najczęściej wniosek o zabezpieczenie alimentów składa się wtedy, gdy dłużnik nie płaci alimentów na bieżąco lub ma zaległości w płaceniu alimentów, a osoba uprawniona do alimentów potrzebuje zabezpieczenia swoich praw. Można to zrobić w ramach postępowania alimentacyjnego lub w odrębnym postępowaniu zabezpieczającym.

Warto pamiętać, że zabezpieczenie alimentów nie jest jedynym sposobem na zapewnienie sobie płatności alimentów. W przypadku zaległości w płaceniu alimentów można także skorzystać z innych środków, takich jak egzekucja alimentów, która może prowadzić do zajęcia majątku dłużnika lub poboru alimentów z wynagrodzenia lub zasiłków.

Gdzie złożyć wniosek o zabezpieczenie?

Wniosek o zabezpieczenie należy złożyć do właściwego sądu rejonowego. Art. 734 k.p.c. stanowi, iż do udzielenia zabezpieczenia właściwy jest sąd, do którego właściwości należy rozpoznanie sprawy w pierwszej instancji. Natomiast zgodnie z art. 32 k.p.c. powództwo o roszczenie alimentacyjne wytoczyć można według miejsca zamieszkania osoby uprawnionej. Wniosek można złożyć osobiście w sądzie lub przesłać pocztą.

Ważne jest, aby złożyć wniosek o zabezpieczenie w czasie, gdy roszczenie jest jeszcze aktualne i zanim ewentualny dłużnik zdoła uniknąć swojego obowiązku. W przypadku roszczeń alimentacyjnych wskazane jest złożenie wniosku jak najszybciej, ponieważ potrzeby osoby uprawnionej do alimentów mogą szybko się zmieniać, a ewentualne zaległości w ich wypłacie mogą powodować poważne problemy finansowe.

Czas trwania postępowania zabezpieczającego.

Ustawodawca w art. 737 k.p.c. wprowadził termin rozpoznania wniosku o zabezpieczenie. Sąd rozpoznaje wniosek bezzwłocznie, nie później jednak niż w terminie tygodnia od dnia jego wpływu do sądu. Powyższy termin ma wyłącznie charakter instrukcyjny i czas trwania sprawy o zabezpieczenie obowiązku alimentacyjnego będzie zwykle dłuższy.

Postępowanie zabezpieczające nie kończy całej sprawy, a jedynie zabezpiecza roszczenie. Ostateczne rozstrzygnięcie sprawy dotyczącej alimentów następuje w osobnym postępowaniu, zwanym postępowaniem głównym. Czas trwania takiego postępowania również może się różnić i zależy od wielu czynników, takich jak obciążenie sądu sprawami, ilość dowodów, a także sytuacja finansowa stron i konieczność przeprowadzenia negocjacji między nimi.

Etapy postępowania o zabezpieczenie alimentów.

Postępowanie w sprawie o zabezpieczenie alimentów zazwyczaj składa się z następujących etapów:

Wniosek o zabezpieczenie alimentów – Osoba uprawniona do alimentów (np. dziecko, była żona lub mąż) składa wniosek o zabezpieczenie alimentów do sądu. Wniosek powinien zawierać wszelkie informacje dotyczące osoby uprawnionej do alimentów oraz osoby zobowiązanej do płacenia alimentów, a także informacje dotyczące wysokości należnych alimentów i okresu, na który mają być udzielone.
Przygotowanie i przeprowadzenie postępowania – Sąd rozpoznaje dowody przedstawione przez strony i podejmuje decyzję dotyczącą zabezpieczenia alimentów.
Wydanie orzeczenia – Po przeprowadzeniu postępowania, sąd wydaje orzeczenie dotyczące zabezpieczenia alimentów. Decyzja ta może być wydana w formie postanowienia lub wyroku sądu.
Egzekwowanie decyzji – W przypadku gdy osoba zobowiązana do płacenia alimentów nie wywiązuje się z zobowiązań, osoba uprawniona do alimentów może skorzystać z różnych sposobów egzekwowania decyzji, np. wystąpić do komornika o egzekucję, wystąpić do sądu o nałożenie kary pieniężnej, itp.

Jaka jest wysokość zabezpieczenia alimentacyjnego?

W Polsce nie ma ustawowego określenia maksymalnej wysokości zabezpieczenia w sprawie o alimenty. Kwota zabezpieczenia jest ustalana indywidualnie dla każdej sprawy przez sąd, biorąc pod uwagę okoliczności konkretnej sytuacji.

Zabezpieczenie alimentów może być ustalone na różne sposoby, na przykład poprzez zobowiązanie osoby zobowiązanej do wpłacenia określonej kwoty na konto osoby uprawnionej do alimentów, zastawienie nieruchomości lub innych wartościowych przedmiotów, czy też poprzez potrącenie z wynagrodzenia lub emerytury osoby zobowiązanej do płacenia alimentów.

W każdym przypadku sąd ustala wysokość zabezpieczenia w sposób odpowiedni do potrzeb dziecka lub osób uprawnionych do alimentów oraz sytuacji finansowej osoby zobowiązanej do płacenia alimentów.

Określając kwotę zabezpieczenia, pamiętać należy o górnej granicy roszczenia alimentacyjnego. Na podstawie art. 732 k.p.c., zabezpieczenie nie może zmierzać do zaspokojenia roszczenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Oznacza to, że przez czas trwania procesu nie można żądać tytułem zabezpieczenia świadczeń alimentacyjnych, których wysokość odpowiada wysokości dochodzonych alimentów. Przykładowo, jeżeli w pozwie o alimenty, koszty utrzymania małoletniego zostaną oszacowane na 2000 zł, to rodzic będzie dochodził zapłaty na rzecz małoletniego alimentów w kwocie 1000 zł. A zatem rodzic może żądać zabezpieczenia alimentów w kwocie poniżej 1000 zł, ponieważ kwota 1000 zł stanowiłaby de facto zaspokojenie roszczenia.

Na jaki okres udzielane jest zabezpieczenie?

Okres, na jaki sąd udziela zabezpieczenia alimentów, zależy od indywidualnych okoliczności sprawy i może być różny w zależności od potrzeb osoby uprawnionej do alimentów. Zwykle sąd udziela zabezpieczenia na okres do czasu wydania wyroku kończącego sprawę o alimenty, jednak może także nałożyć zabezpieczenie alimentów na krótszy okres, jeśli uzna to za właściwe.

Dowody w sprawie o udzielenie zabezpieczenia alimentów.

W sprawie o zabezpieczenie alimentów dowodami mogą być wszelkie dokumenty i środki dowodowe, które pozwalają udowodnić potrzebę udzielenia zabezpieczenia, a także jego wysokość.

Przykładowe dowody, które mogą zostać przedstawione w takiej sprawie to:

Dokumenty potwierdzające dochód i sytuację finansową osoby ubiegającej się o alimenty, np. zaświadczenia o zarobkach, oświadczenia podatkowe, rachunki bankowe, itp.
Dokumenty dotyczące kosztów utrzymania dziecka lub innej osoby uprawnionej do alimentów, np. rachunki za leki, jedzenie, odzież, rachunki za mieszkanie, itp.
Dowody potwierdzające potrzebę zabezpieczenia, np. dokumenty potwierdzające niestabilną sytuację finansową dłużnika, brak płatności alimentów w przeszłości, itp.
Oświadczenia świadków lub opinie biegłych, które mogą potwierdzić wysokość należnych alimentów.
Inne dowody, takie jak np. dokumenty potwierdzające wydatki na leczenie lub terapię dziecka lub osoby uprawnionej do alimentów.

Ile kosztuje zabezpieczenie alimentów?

Koszty sądowe związane z postępowaniem o zabezpieczenie alimentów zależą od wartości zabezpieczanego roszczenia i złożoności sprawy.

W postępowaniu o zabezpieczenie alimentów, na koszty składać się będą m.in.:

Opłata sądowa – wysokość opłaty zależy od wartości zabezpieczanego roszczenia oraz rodzaju wniosku i wynosi od 30 zł do kilku tysięcy złotych.
Koszty radcowskie – zależą od indywidualnych umów między klientem a radcą prawnym, jednak nie mogą przekroczyć maksymalnych stawek wynikających z ustawy.
Koszty ekspertyz lub innych dowodów – mogą pojawić się w przypadku, gdy strony będą musiały wykazać określone fakty lub wartość zabezpieczanego roszczenia.
Inne koszty, takie jak koszty przesyłek, koszty wyjazdów na posiedzenia sądu, itp.

Warto pamiętać, że koszty postępowania sądowego są zróżnicowane i zależą od wielu czynników. W przypadku złożonych spraw, gdzie potrzebne są liczne dowody i ekspertyzy, koszty mogą być znacznie wyższe.

Postępowanie w sprawie o zabezpieczenie alimentów może być skomplikowane, a jego przebieg zależy od indywidualnych okoliczności i potrzeb stron. Warto więc skorzystać z pomocy prawnika, który pomoże w przeprowadzeniu procesu i przedstawi odpowiednie dowody w sprawie.

Zobacz także: