Adwokat z urzędu – kiedy przysługuje? To pytanie często zadają sobie osoby, przeciwko którym toczy się postępowanie. Wniosek o ustanowienie pełnomocnika lub obrońcy z urzędu może być składany zarówno w sprawach karnych jak i cywilnych. Poza nielicznymi przypadkami zwykle w postępowaniu przed sądami możesz reprezentować się sam, dlatego udział profesjonalnego pełnomocnika ma stanowić pewnego rodzaju ułatwienie w prawidłowym redagowaniu pism i składaniu wniosków. Na przyznanie adwokata lub radcy prawnego z urzędu mogą liczyć wyłącznie te osoby, które wykażą, że nie są w stanie ponieść kosztów pełnomocnika bez uszczerbku dla utrzymania siebie i rodziny.

Jak ubiegać się o adwokata z urzędu?

W pierwszej kolejności należy złożyć wniosek, w którym należy uprawdopodobnić, że wnioskodawca nie jest w stanie ponieść kosztów pełnomocnika lub obrońcy bez uszczerbku dla utrzymania siebie i rodziny. We wniosku można wskazać konkretnego prawnika, którego wnioskodawca chce, żeby sąd ustanowił do prowadzenia sprawy. W tym celu należy podać jego imię i nazwisko oraz numer wpisu w okręgowej izbie radców prawnych lub okręgowej radzie adwokackiej. Numer wpisu odnaleźć można na stronach internetowych wskazanych powyżej instytucji, lub na stronie internetowej danego prawnika.

Sytuacja majątkowa wnioskodawcy jest więc kluczowa dla możliwości skorzystania z instytucji pomocy prawnej z urzędu. Sąd ma możliwość zweryfikowania, czy dane, które zostały podane we wniosku, są prawdziwe. W tym celu może żądać przedłożenia dokumentów, wystąpić do instytucji bankowych o udostępnienie informacji o rachunku, etc. W praktyce najczęściej sąd będzie opierał się na dokumentach, które zostaną załączone do wniosku. Jeżeli okaże się, że wnioskodawca, czyniąc oszczędności, mógłby samodzielnie ponieść koszty pełnomocnika, wtedy sąd odmówi ustanowienia adwokata z urzędu. Do wniosku obligatoryjnie należy załączyć oświadczenie o stanie rodzinnym, majątku, dochodach i źródłach utrzymania.

Spełnienie warunków formalnych wniosku, tj. wykazanie sytuacji materialnej, która w praktyce uniemożliwia samodzielne opłacenie kosztów pomocy prawnika, nie przesądza o tym, że sąd wyda postanowienie o ustanowieniu adwokata z urzędu. Sąd uwzględni wniosek, jeżeli uzna udział adwokata lub radcy prawnego w sprawie za potrzebny. Może się okazać, że sprawa ze względu na swój przedmiot, nie wymaga tego, aby strona była zastępowana przez profesjonalnego pełnomocnika. Często sądy dla uzasadnienia stanowiska o odmowie ustanowienia pełnomocnika, wskazują, że treść pism składanych przez wnioskodawcę wyraźnie wskazuje na to, że doskonale formułuje on wnioski procesowe i sprawnie porusza się w procedurze sądowej.

Adwokat i radca prawny, jakie są różnice?

Wniosek o ustanowienie pełnomocnika lub obrońcy z urzędu może dotyczyć adwokata albo radcy prawnego. Różnica pomiędzy tymi dwiema profesjami aktualnie praktycznie nie występuje. Zarówno adwokat, jak i radca prawny mogą zastępować stronę we wszystkich rodzajach spraw. Historycznie, wyłącznie adwokaci mogli bronić oskarżonych w sprawach karnych i zastępować ich w postępowaniach rodzinnych. Ze względu na stopniowe zrównywanie zawodów, radcowie prawni od 2007 r. uzyskali możliwość zastępowania stron w sprawach rodzinnych, a od 2015 r. w sprawach karnych.

Składając wniosek o pełnomocnika z urzędu w sprawie cywilnej, sąd zwróci się do właściwej rady adwokackiej lub izby radców prawnych z prośbą o wskazanie prawnika do zastępowania strony. W przypadku spraw karnych, sąd samodzielnie wyznacza prawnika w oparciu o listę adwokatów i radców prawnych, którzy zgłosili gotowość do świadczenia pomocy prawnej w tej dziedzinie spraw. Taki sposób wyznaczania obrońców gwarantuje to, że tylko obrońcy, którzy mają odpowiednie przygotowanie teoretyczne i praktyczne, mogą świadczyć pomoc prawną z urzędu. Warto pamiętać o tym, że prawnik, który nie czuje się kompetentny w prowadzeniu danej sprawy, z uwagi np. na brak doświadczenia, może wnieść o zwolnienie go od zastępowania klienta.

Adwokat z urzędu – jaki jest czas oczekiwania?

Czas, w którym sąd powinien zająć się Twoim wnioskiem o ustanowienie adwokata lub radcy prawnego z urzędu nie został uregulowany ustawowo. Składając wniosek, nie wiesz, w jakim czasie zostanie rozpoznany. Chociaż przepisy nakładają na rady adwokackie i izb radców prawnych, obowiązek wyznaczenia adwokata lub radcy prawnego niezwłocznie, nie później jednak niż w terminie dwóch tygodni, to w praktyce często zdarza się, że od dnia złożenia wniosku do jego wyznaczenia upływa kilka miesięcy.

Z uwagi na to, że profesjonalne przygotowanie pisma wszczynającego proces, a także odpowiednie reprezentowanie strony przed sądem, ma decydujący wpływ na wynik postępowania, warto rozważyć złożenie wniosku o ustanowienie radcy prawnego z urzędu na etapie poprzedzającym zainicjowanie sprawy sądowej. Proceduralnie odbywa się to w sposób analogiczny, jak w przedstawionych powyżej paragrafach. Wnioskodawca powinien złożyć oświadczenie o tym, że żadne postępowanie jeszcze się nie toczy, a wnioskowany pełnomocnik z urzędu ma pomóc w sporządzeniu odpowiedniego wniosku/pozwu i zastępować stronę w procesie. Wydaje się, że ten sposób ubiegania się o adwokata z urzędu jest optymalny. Pełnomocnik, który zostanie ustanowiony do świadczenia pomocy prawnej z urzędu, skontaktuje się z klientem i ustali wszystkie istotne kwestie, które mają znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy. Pełnomocnik przygotuje też pismo wszczynające postępowanie. To właśnie możliwość kierowania sprawą od samego początku jest tym, co najbardziej cenią sobie pełnomocnicy z urzędu. Pełnomocnik, który składa pierwsze pismo procesowe, nie musi korygować złożonych dotychczas wniosków klienta, które bardzo często są nieprawidłowe.

Adwokat z urzędu – koszt wniosku.

Wniosek o ustanowienie pełnomocnika z urzędu nie podlega opłacie. Pamiętać należy o tym, że także wszelkie czynności, które podejmuje adwokat z urzędu, nie obciążają strony, dla której został ustanowiony. Koszt adwokata z urzędu ponosi Skarb Państwa, albo strona przeciwna, jeżeli przegra sprawę.

Przyznanie adwokata z urzędu nie zwalnia z kosztów sądowych. Jeżeli strona, która wnioskuje o przyznanie adwokata z urzędu, chce jednocześnie być zwolniona od kosztów sądowych, to powinna w tym celu złożyć właściwy wniosek. Zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia z obowiązku zapłaty kosztów zastępstwa procesowego w razie przegrania sprawy. Oznacza to, że nawet jeżeli strona została zwolniona od kosztów sądowych i na jej rzecz został ustanowiony pełnomocnik z urzędu, to w przypadku przegrania sporu, będzie zobowiązana do zapłaty kosztów zastępstwa procesowego na rzecz swojego przeciwnika, o ile ten ostatni występował w procesie wraz z pełnomocnikiem.

Zobacz także:

1. Odszkodowania komunikacyjne,
2. Odszkodowania powypadkowe,
3. Odszkodowanie z OC sprawcy,
4. Odszkodowanie za zwolnienie z pracy,
5. Wypadek w pracy odszkodowania,
6. Dopłaty do odszkodowań,
7. Odszkodowanie,
8. Alimenty na dziecko,
9. Alimenty na żonę,
10. Pozbawienie praw rodzicielskich – alimenty