Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku to formalne pismo, które składa się w celu uzyskania potwierdzenia praw do spadku. Wniosek ten może być złożony przez spadkobierców, a także osoby, które mają prawo do dziedziczenia po zmarłym, ale nie zostały uwzględnione w testamencie. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku składa się do sądu rejonowego właściwego dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy, jest to tzw. sąd spadku. Po złożeniu wniosku sąd wyznacza termin rozprawy sądowej, na której przedstawiane są dowody i przesłuchiwani są świadkowie. Na podstawie zebranych materiałów sąd wydaje orzeczenie stwierdzające nabycie spadku przez wnioskodawców lub odrzuca wniosek w przypadku braku podstaw prawnych do dziedziczenia.

Zobacz także: odrzucenie spadku i zrzeczenie się dziedziczenia, odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka.

Jak ustalić krąg spadkobierców?

Aby ustalić krąg spadkobierców, należy przede wszystkim zbadać, czy zmarły pozostawił testament. Jeśli tak, to w tym dokumencie powinny być wskazane osoby, które mają prawo do dziedziczenia. Jeśli jednak nie ma testamentu, to w pierwszej kolejności należy ustalić, kto jest spadkobiercą ustawowym zgodnie z polskim kodeksem cywilnym.

 

Kolejność dziedziczenia przedstawia się następująco:

• Dzieci, wnuki i prawnuki zmarłego oraz małżonek.
• Rodzice zmarłego oraz ich potomkowie (rodzeństwo, siostrzeńcy, bratankowie, siostrzenice itd.).
• Dziadkowie zmarłego oraz ich potomkowie (stryjowie, ciocie, kuzyni itd.).
• Pradziadkowie zmarłego oraz ich potomkowie (kuzynostwo i dalsza rodzina).
• Gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy.
• Skarb Państwa.

W dziedziczeniu na podstawie testamentu kluczowa jest wola spadkodawcy. Spadkodawca może określić, kto i w jakim stopniu ma dziedziczyć. Przy czym pamiętać należy, że osoby, które nie zostały uwzględnione w testamencie, a miały prawo do dziedziczenia, będą uprawnione do dochodzenia zachowku od spadkobierców testamentowych. Jeśli testament nie wyczerpuje całego spadku, to pozostała część spadku przypada ustawowym spadkobiercom zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego.

W przypadku, gdy zmarły pozostawił testament, ale wskazane w nim dziedziczenie okazało się nieważne lub niemożliwe do wykonania, pozostała część spadku również przypada ustawowym spadkobiercom. Warto jednak zaznaczyć, że w przypadku dziedziczenia z testamentu lub dziedziczenia ustawowego, na spadkobierców przechodzi także cały spadek wraz z jego długami. W związku z tym spadkobiercy mogą dziedziczyć nie tylko majątek, ale także zobowiązania zmarłego.

Aby sprawdzić, czy zmarły pozostawił testament, można złożyć wniosek do dowolnego notariusza z prośbą o wydanie zaświadczenia dotyczącego testamentów pozostawionych przez zmarłego. Od 2011 r. działa w Polsce Notarialny Rejestr Testamentów (NORT), w którym znajdują się informacje o tym, czy zmarły pozostawił testament, a jeżeli tak, to w której kancelarii notarialnej się on znajduje. Podkreślić należy, że nie każdy testament jest zapisywany w rejestrze. Z uwagi na to, że rejestr ma charakter dobrowolny, spadkodawca musi podczas notarialnego spisywania testamentu oświadczyć, że chce, by informacje o nim zostały ujawnione w rejestrze.

Wniosek o udostępnienie danych z NORT powinien zawierać imię i nazwisko zmarłego oraz datę i miejsce jego śmierci. W zaświadczeniu notarialnym powinna znaleźć się informacja, czy zmarły pozostawił testament oraz jaki jest jego rodzaj i data sporządzenia. W przypadku, gdy zmarły pozostawił wiele testamentów, notariusz powinien podać informację o wszystkich z nich.

Niejednokrotnie testamenty sporządzane są w zwykłej formie pisemnej, dlatego by ustalić krąg spadkobierców, należy sprawdzić dokumenty osobiste zmarłego, czy nie ma tam testamentu lub informacji o jego sporządzeniu. Może się bowiem okazać, że zmarły sporządził testament, ale nie złożył go u notariusza.

Jak napisać wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku w powinien być sporządzony w formie pisemnej i uwzględniać następujące wytyczne:

• Nagłówek: na początku należy umieścić nagłówek, który powinien zawierać informację o sądzie, do którego wniosek jest składany oraz oznaczenie wnioskodawcy i uczestników postępowania.
• Dane o zmarłym: następnie należy podać imię i nazwisko zmarłego, datę i miejsce urodzenia, datę i miejsce zgonu oraz miejsce ostatniego zamieszkania. Warto również podać numer ewidencyjny PESEL zmarłego, jeśli jest znany.
• Wnioski: w kolejnym kroku należy wskazać, że wnioskodawca ubiega się o stwierdzenie nabycia spadku.
• Wymienienie dokumentów: w kolejnym kroku należy wymienić wszystkie dokumenty, które są dołączone do wniosku. Zwykle jest to akt zgonu zmarłego, dokumenty potwierdzające spokrewnienie zmarłego z wnioskodawcą oraz ewentualne dokumenty dotyczące testamentu.
• Podpis: każde pismo sądowe naley podpisać podpisem odręcznym.

Przy składaniu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku warto również pamiętać, że należy opłacić odpowiednią opłatę sądową i dołączyć jej potwierdzenie.

Ile kosztuje stwierdzenie nabycia spadku?

Koszty związane ze stwierdzeniem nabycia spadku składają się z opłat sądowych oraz kosztów związanych z uzyskaniem niezbędnych dokumentów.

Opłata od wniosku jest stała i wynosi 100 zł. Każdy odpis skrócony aktu stanu cywilnego to koszt 22 zł.

W sprawie o stwierdzenie nabycia spadku nie istnieje przymus adwokacko-radcowski, co oznacza, że strona może reprezentować się sama. Jeżeli jednak strona decyduje się na pomoc profesjonalnego pełnomocnika, to do kosztów doliczyć należy także wynagrodzenie dla radcy prawnego, które każdorazowo ustalane jest indywidualnie z klientem.

Etapy postępowania o stwierdzenie nabycia spadku.

Postępowanie sądowe o stwierdzenie nabycia spadku składa się z kilku etapów, wśród których możemy wymienić:

• Wniesienie wniosku w przedmiocie nabycia spadku – postępowanie rozpoczyna się od złożenia wniosku przez osobę ubiegającą się o stwierdzenie nabycia spadku. Wymagane jest także załączenie dokumentów, które potwierdzają, że osoba ubiegająca się o stwierdzenie nabycia spadku jest spadkobiercą.
• Ustalenie kręgu spadkobierców – na tym etapie sąd dokonuje ustaleń dotyczących kręgu spadkobierców. W tym celu sąd przeprowadza postępowanie dowodowe, w tym przesłuchuje świadków i zbiera dokumenty.
• Wydanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku – jeśli sąd ustalił krąg spadkobierców, wydaje postanowienie stwierdzające nabycie spadku, które potwierdza prawa spadkowe osób uznanych za spadkobierców. W postanowieniu określona jest także wysokość udziałów spadkowych każdego ze spadkobierców.

Kiedy złożyć wniosek o stwierdzenie nabycia spadku? Terminy.

Ustawodawca nie przewidział terminu na zainicjowanie postępowania w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku. Zatem może być ono wszczęte w każdym czasie. Podobnie ustawodawca nie wymaga, aby od śmieci spadkodawcy upłynął jakiś okres, dlatego wniosek osoby uprawnionej może być złożony w dniu otwarcia spadku (śmierci spadkodawcy).

Wspominając o terminach, w sprawie sądowego nabycia spadku, należy pamiętać o oświadczeniu o odrzuceniu spadku. Często w postępowaniach spadkowych termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku mylony jest z terminem na złożenie do sądu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku. Jak wynika z powyższego akapitu, wnioskodawca nie jest ograniczony żadnym terminem na złożenie do sądu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku, za to ogranicza go termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Termin na złożenie ww. oświadczenia wynosi 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania. Oznacza to, że dla wielu spadkobierców termin ten będzie rozpoczynał się w różnym czasie, przy czym warto pamiętać, że jeżeli oświadczenie zostanie złożone później niż 6 miesięcy po śmierci spadkodawcy, to żądający nabycia spadku musi wykazać, że o tytule swoje powołania dopowiedział się później.

Termin na zrzeczenie się spadku jest nieprzywracany. Zgodnie z treścią art. 1015 § 2 k.c, jeżeli nie złożymy oświadczenia o odrzuceniu spadku w terminie, to z chwilą upływu ww. terminu wstąpimy w spadek z dobrodziejstwem inwentarza.

Co zamiast złożenia wniosku do sądu? – Notarialne poświadczenie dziedziczenia.

Nie zawsze sądowe stwierdzenie dziedziczenia będzie najbardziej optymalną formą potwierdzenia praw do spadku. Ten rodzaj postępowania jest najtańszy, ale i najwolniejszy. Od zainicjowania sprawy przed sądem spadku do prawomocnego stwierdzenia nabycia spadku może upłynąć rok. Jest to związane przede wszystkim z ilością spraw sądowych rozpoznawanych w sądach rejonowych. Jeżeli strony nie są skonfliktowane i wszystkie wyrażają wolę szybszego zakończenia sprawy, mogą uzyskać stosowne zaświadczenie od notariusza.

Notarialne poświadczenie dziedziczenia to dokument, który potwierdza, kto i w jakim stopniu jest spadkobiercą po zmarłym. Jest to alternatywny sposób ustalenia spadkobierców, który umożliwia załatwienie spraw związanych z dziedziczeniem bez konieczności składania wniosku o stwierdzenie nabycia spadku w sądzie.

Notarialne poświadczenie dziedziczenia może być sporządzone w formie aktu notarialnego. W tym celu konieczne jest zgromadzenie dokumentów potwierdzających spokrewnienie spadkobierców ze spadkodawcą, takich jak odpisy aktów stanu cywilnego, zaświadczenia o zgonie, dokumenty potwierdzające istnienie testamentu.

Notariusz sporządza akt notarialny po przeprowadzeniu dokładnych badań stanu faktycznego oraz wykazaniu prawidłowości nabywania spadku przez spadkobierców. W akcie notarialnym wymienieni są wszyscy spadkobiercy oraz ich udziały w spadku. Dokument ten jest wiążący dla wszystkich stron, w tym dla organów administracji publicznej.

Notarialne poświadczenie dziedziczenia może być stosowane w celu załatwienia wielu spraw związanych z dziedziczeniem, np. w celu przepisania nieruchomości zmarłego na spadkobierców, zamknięcia konta bankowego lub załatwienia sprawy z ubezpieczeniem.

Notarialnego poświadczenia dziedziczenia nie da się przeprowadzić w przypadku, gdy:

• Istnieją wątpliwości co do kręgu spadkobierców.
• Spadkodawca pozostawił po sobie testament lub umowę dziedziczenia, której treść jest niejasna lub jej ważność jest kwestionowana.
• W spadku znajdują się aktywa zagraniczne. W takim przypadku konieczne może być przeprowadzenie postępowania przed sądem lub notariuszem w kraju, w którym zlokalizowane są te aktywa, a także uzyskanie tłumaczenia dokumentów na język polski.
• Spadkodawca był obywatelem innego kraju lub mieszkał za granicą.

 

W powyższych sytuacjach konieczne jest skorzystanie z procedury stwierdzenia nabycia spadku przed sądem.

 

Zobacz także:

1. Zabezpieczenie alimentów
2. Jak ustalić wysokość alimentów?
3. Alimenty na dziecko
4. Pozew o alimenty
5. Co to jest spadek?
6. Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka
7. Zrzeczenie się spadku
8. Dział spadku
9. Stwierdzenie nabycia spadku
10. Odrzucenie spadku i zrzeczenie się dziedziczenia.